Duy Trì Động Lực Học Tập: Đừng Xây Lửa Trại, Hãy Học Cách Giữ Lửa
Có một nghịch lý mà mình quan sát được sau nhiều năm đứng lớp. Trong giờ học, năng lượng của các bạn cực kỳ cao. Mắt ai cũng sáng, hăng hái tham gia hoạt động, tiếc hùi hụi nếu lỡ mất một buổi. Chính sự say mê đó của các bạn là nguồn động lực lớn nhất cho mình.
Thế nhưng, ngọn lửa đó dường như chỉ cháy rực rỡ trong 3 tiếng đồng hồ ở lớp. Khi về nhà, nó bắt đầu lụi dần. Mình thấy bài tập được nộp thưa hơn, sự chuẩn bị bài cũng vơi đi. Không phải vì các bạn lười, hay lớp học hết vui. Mà vì kẻ thù thực sự chính là cuộc sống bận rộn ngoài kia: deadline công việc, bài vở trên trường, những mối lo toan khác cứ cuốn các bạn đi, bào mòn năng lượng và kỷ luật.
Nghịch lý này xảy ra vì chúng ta thường nhầm lẫn giữa hai loại động lực.
Sai Lầm Lớn Nhất: Nhầm Lẫn Giữa “Lửa Trại” Cảm Hứng và “Ngọn Lửa Nhỏ” Bền Bỉ
Chúng ta cứ nghĩ động lực học tiếng Anh phải là một ngọn lửa trại (bonfire) – một sự quyết tâm bùng lên thật to, thật ngoạn mục sau khi xem một video truyền cảm hứng hay đăng ký một khóa học. Ngọn lửa đó rất đẹp, rất ấm áp, nhưng nó cần rất nhiều “củi” là cảm xúc và sự hào hứng. Và khi “củi” hết, nó sẽ lụi tàn rất nhanh. Đây là lý do tại sao bạn thường cảm thấy mất động lực học tập chỉ sau vài tuần.
Nhưng những người đi được đường dài, họ không xây lửa trại. Họ học cách giữ một ngọn lửa nhỏ (a steady flame). Họ hiểu một sự thật cốt lõi mà ít ai nhận ra:
Cảm hứng không phải là thứ có sẵn để ta bắt đầu. Bắt đầu chính là cách để tạo ra cảm hứng. Tình yêu với việc học không phải là nguyên nhân, nó là kết quả của sự bền bỉ.
Nghệ Thuật Giữ Lửa: 3 Bí Quyết Xây Dựng Thói Quen Học Tập Bền Bỉ
Vậy làm thế nào để “nhóm” và giữ cho ngọn lửa nhỏ đó cháy đều đặn mỗi ngày, bất kể bạn có cảm thấy moody hay không? Đó là cả một nghệ thuật giữ lửa, và nó bắt đầu từ những thói quen rất nhỏ.
#1. Que Diêm Đầu Tiên: Đừng Chờ Cảm Hứng, Hãy Tạo Ra “Lịch Hẹn”
Ngọn lửa không tự bùng lên, nó cần một que diêm. Trong tâm lý học hành vi, rào cản lớn nhất để hình thành thói quen là “năng lượng kích hoạt” (activation energy) – tức là nỗ lực cần thiết để bắt đầu. Cách có động lực học hiệu quả nhất là hạ thấp năng lượng kích hoạt này xuống mức tối thiểu.
Thay vì nói “Khi nào có hứng mình sẽ học”, hãy nói “Mình sẽ ngồi vào bàn học lúc 8 giờ tối, dù chỉ trong 15 phút”. Chính cái hành động “ngồi vào bàn” đó là que diêm. Khi đã ở đó rồi, ngọn lửa nhỏ sẽ có cơ hội được nhen lên, và cảm hứng thường chỉ xuất hiện sau khi bạn đã bắt đầu được vài phút. Đây là bí quyết học tập bền bỉ mà những người thành công luôn áp dụng.
#2. Chuẩn Bị Sẵn “Củi Khô”: Loại Bỏ Mọi Rào Cản
Ngọn lửa nhỏ rất dễ bị dập tắt bởi những cơn gió “lười biếng”. Lý do lớn nhất khiến chúng ta trì hoãn là vì cảm giác “ngợp”. Não bộ của chúng ta rất ghét những quyết định nhỏ nhặt. “Hôm nay học gì?”, “Tài liệu ở đâu?”, “Bàn học bừa bộn quá”… Mỗi câu hỏi này đều làm tiêu hao năng lượng và tạo cớ cho sự trì hoãn.
Vậy nên, hãy chuẩn bị sẵn “củi khô” từ tối hôm trước:
Dọn dẹp bàn học: Một không gian sạch sẽ mời gọi sự tập trung.
Để sẵn tài liệu: Mở sẵn cuốn sách, file PDF bạn định học.
Xác định MỘT nhiệm vụ duy nhất: “Tối mai mình sẽ làm bài Reading test 1, trang 25.”
Việc loại bỏ những rào cản nhỏ này sẽ khiến hành động “châm lửa” trở nên nhẹ nhàng và tự động hơn rất nhiều.
#3. Bảo Vệ Ngọn Lửa Nhỏ: Ăn Mừng Những Nỗ Lực, Không Chỉ Kết Quả
Lửa trại khiến ta chỉ muốn ăn mừng khi nó cháy rực rỡ. Nhưng ngọn lửa nhỏ cần được trân trọng mỗi ngày. Trong cuốn “Sức mạnh của Thói quen”, Charles Duhigg đã chỉ ra rằng một thói quen bền vững được tạo nên từ 3 yếu tố: Gợi ý -> Hành động -> Phần thưởng.
Phần thưởng chính là thứ giúp não bộ ghi nhận và muốn lặp lại hành động đó. Đừng chỉ tự thưởng cho mình khi đạt điểm cao. Hãy công nhận và tự hào về chính mình ngay cả khi bạn chỉ hoàn thành được “lịch học 15 phút” trong một ngày mệt mỏi. Phần thưởng có thể rất đơn giản: một bản nhạc yêu thích, một tập phim ngắn, hay chỉ là một lời tự khen ngợi.
Chính việc ăn mừng những nỗ lực nhỏ bé này sẽ tạo ra một vòng lặp tích cực, là lớp chắn gió bảo vệ ngọn lửa của bạn vào ngày hôm sau, giúp bạn giữ lửa học tập không ngừng nghỉ.
Hãy Là Người Giữ Lửa Kiên Trì
Quyết tâm là một cảm xúc, mà cảm xúc thì luôn lên xuống thất thường. Đừng giao phó hành trình của bạn cho một ngọn lửa trại mong manh như vậy.
Làm sao để không nản khi học? Câu trả lời là hãy học cách trở thành người giữ lửa thầm lặng và kiên trì. Vì khi cơn bão cảm hứng qua đi, chỉ có hệ thống và những thói quen nhỏ bé ở lại, giữ cho con đường của bạn luôn ấm áp và sáng rõ.
