Hiệu Ứng "Trồng Tre": Tại Sao Bạn Học Mãi Mà Chưa Thấy Tiến Bộ?
Có lẽ đây là một trong những cảm giác bất lực nhất trên hành trình học tập: bạn nỗ lực rất nhiều, học hành chăm chỉ mỗi ngày, nhưng kết quả dường như vẫn dậm chân tại chỗ.
Bạn làm bài test thử điểm không nhích lên. Bạn học cả trăm từ mới nhưng vào phòng thi vẫn không nhớ ra để dùng. Và rồi một giọng nói đầy hoài nghi vang lên trong đầu: “Hay là mình không có năng khiếu? Hay là mình đang lãng phí thời gian?”. Cảm giác nản lòng khi học này là một kẻ thù thầm lặng, bào mòn động lực của chúng ta.
Những lúc như vậy, khi học viên của mình chia sẻ cảm giác này, mình lại hay nghĩ đến câu chuyện kỳ diệu về cây tre.
Câu Chuyện Về Cây Tre Và Sự Kiên Nhẫn
Người ta kể rằng, sau khi được gieo trồng, trong suốt 4 năm đầu tiên, cây tre gần như không mọc lên khỏi mặt đất. Bạn có thể chăm bón, tưới nước mỗi ngày mà chỉ thấy một mầm xanh bé xíu. Rất nhiều người sẽ bỏ cuộc vì nghĩ rằng hạt giống đã chết.
Nhưng họ không biết rằng, trong suốt 4 năm âm thầm đó, cây tre đang tập trung toàn bộ năng lượng để phát triển một bộ rễ khổng lồ, bám sâu và lan rộng hàng trăm mét vuông dưới lòng đất.
Và rồi, đến năm thứ năm, khi bộ rễ đã đủ vững chắc, cây tre bắt đầu một cuộc bứt phá ngoạn mục. Nó có thể vút cao hàng chục mét chỉ trong vòng vỏn vẹn sáu tuần.
“Bình Nguyên Tiềm Ẩn”: Giai Đoạn “Ủ” Của Sự Tiến Bộ
Hành trình học tiếng Anh của chúng ta cũng y hệt như vậy. Trong cuốn sách “Atomic Habits”, James Clear gọi đây là “Plateau of Latent Potential” (Bình nguyên của Tiềm năng Ẩn giấu).
Đây là một giai đoạn “ủ” rất dài, một giai đoạn mà bạn cảm thấy dường như không có gì thay đổi, dù bạn vẫn đang nỗ lực. Nhưng đó chính là lúc bạn đang xây dựng “bộ rễ” của mình: những nền tảng ngữ pháp cốt lõi, những phản xạ phát âm, những liên kết thần kinh cho vốn từ vựng… Đây là những thứ vô hình, không thể cân đo đong đếm bằng một bài test ngay lập tức.
Rất nhiều người bỏ cuộc trong giai đoạn chững lại khi học này, vì họ không nhìn thấy sự tiến bộ trên bề mặt. Họ không biết rằng nỗ lực của họ không hề lãng phí. Nó đang được tích lũy thầm lặng dưới lòng đất.
Làm Gì Trong “Giai Đoạn Ngầm” Này?
Vậy làm sao để vượt qua giai đoạn khó khăn này và không từ bỏ?
Thay đổi thước đo: Thay vì chỉ đo lường “kết quả” (điểm số), hãy đo lường “quá trình” (số giờ bạn đã học, số từ bạn đã ôn tập). Ghi nhận sự nỗ lực của chính mình.
Tin vào quy trình: Hãy tin rằng mỗi hành động nhỏ bạn làm hôm nay đều đang góp phần xây dựng “bộ rễ”. Mỗi từ vựng bạn học, mỗi bài nghe bạn hoàn thành đều là một sự tích lũy.
Tìm kiếm những “chiến thắng nhỏ”: Đừng chỉ chờ đợi một cú nhảy vọt về điểm số. Hãy ăn mừng những tiến bộ nhỏ bé: hôm nay bạn hiểu thêm một câu trong bài hát, ngày mai bạn dùng được một từ mới trong lúc nói chuyện.
Vậy nên, nếu hôm nay bạn cảm thấy mình đang học mãi mà chưa thấy tiến bộ, đừng vội nản lòng. Có thể bạn không hề dậm chân tại chỗ. Bạn chỉ đang trong giai đoạn phát triển bộ rễ mà thôi.
Thú thật, ngay cả mình bây giờ, vẫn có những lúc cảm thấy như đang “trồng tre”. Mình miệt mài cải thiện giáo trình, học thêm những kỹ năng mới, nhưng không phải lúc nào cũng thấy kết quả ngay lập tức. Những lúc đó, mình lại tự nhắc nhở bản thân về câu chuyện này.
Hãy tin vào những nỗ lực thầm lặng của mình. Cứ kiên trì tưới nước, chăm bón mỗi ngày. Rồi sẽ đến một ngày, khi nền tảng đã đủ vững, bạn cũng sẽ có một cuộc bứt phá ngoạn mục của riêng mình.
